Unieke bodemdalingsmeetsite bij Rouveen

In het veenrijke gebied rondom Rouveen is de eerste echte bodemdalingsmeetsite in Nederland ingericht waar bodemdaling in ruimte en tijd wordt gemeten. Gilles Erkens, bodemdalingsexpert bij Deltares presenteerde de nieuwe meetsite tijdens de Kennisexpeditie Bodemdaling van het Nationale Kennisprogramma Bodemdaling.

De site is de opmaat tot een landelijk monitoringsnetwerk om bodemdaling structureel en frequent te meten. Het vlakdekkend monitoren van bodemdaling helpt om de effectiviteit van maatregelen tegen bodemdaling zoals onderwaterdrainage te bepalen. Ook geeft het inzicht in de snelheid van bodemdaling, hoe dit varieert in een gebied en in een jaar. Het monitoringsnetwerk kan uiteindelijk het verlossende antwoord geven of het Nederlandse veenweidegebied nu echt gemiddeld 8 mm per jaar zakt.

Polders en bodemdaling
Sinds Nederland veengebieden is gaan ontginnen en land is gaan droogleggen zijn bodemdaling en Nederland onlosmakelijk met elkaar verbonden. Het grondwaterpeil werd omlaag gebracht, het veen oxideerde en de bodem daalde. De hoeveelheid daling is nooit structureel vastgelegd. Vandaag de dag stelt bodemdaling door veenoxidatie het voortbestaan van de huidige landbouwfunctie steeds vaker op de proef. Het veroorzaakt vernatting en CO2-uitstoot en zet daarmee de klimaatdoelstelling en de maatschappelijke opgave duurzame landbouw zonder ongewenste risico’s voor de leefbaarheid van boeren, burgers en milieu onder druk. Het kunnen vaststellen van de hoeveelheid en snelheid van daling in ruimte en tijd wordt daarmee steeds urgenter.

Structureel meten nodig
Met de Rouveense bodemdalingsmeetsite wordt nu voor het eerst wel bodemdaling structureel en frequent gemeten. Op basis van de metingen kunnen vervolgens de belangrijkste mechanismes worden ontrafeld die leiden tot bodemdaling. Alleen als bekend is welk mechanismen verantwoordelijk zijn voor bodemdaling, kunnen effectieve technische en beleidsmatige maatregelen worden ontworpen. Gilles Erkens: “Rouveen is de eerste site van een landelijk monitoringsnetwerk. Als we bodemdaling net zo serieus en structureel meten als zeespiegelstijging, dan kunnen we leren van de goede voorbeelden en fouten uit het verleden en de juiste aanpak per gebied bepalen. Dit betekent dat we niet alleen meetsites moeten inrichten in veenweidegebieden, maar uiteindelijk ook in stedelijk gebied. ”

Vier verschillende meetmethodes
Op de meetsite van Rouveen wordt de bodemdaling vijf jaar lang gemeten met vier verschillende methoden die gebruiken maken van de volgende technieken: landmeten, extensometer, LiDAR en InSAR. Door het toepassen van vier verschillende conventionele en innovatieve methoden, kunnen methoden met elkaar worden vergeleken en worden geoptimaliseerd. Het streven is naar een nauwkeurige (mm-schaal) en vlakdekkende meetmethode. De meetsite is verspreid over elf boerenbedrijven.

Bij elk boerenbedrijf is er een referentieperceel en een onderwaterdrainage perceel dat is ingericht met behulp van o.a. Waterschap Drents Overijsselse Delta. Het waterschap en de boeren willen weten hoe effectief het onderwaterdrainagesysteem is dat in het voorjaar en de zomer van 2018 is aangelegd om bodemdaling te verminderen (zie dit eerdere persbericht). De drains zorgen ervoor dat in droge perioden slootwater geïnfiltreerd wordt in de veenbodem. Hierdoor zakt de grondwaterstand minder diep uit. In natte perioden zorgen de drains juist voor extra drainage ter voorkoming van te natte percelen. De freatische grondwaterstand wordt op deze manier genivelleerd en blijft dichter bij het slootpeil en leidt tot minder bodemdaling en minder CO2-uitstoot.