Buurtbewoners op visite bij honderdjarig gemaal Streukelerzijl

Vlnr: Jan Hogenberg aannemer Friso, Martin Dubbink aannemer Dubbink. Hans Pereboom bestuurder waterschap, Wim Zielman omwonende en Jan van der Poel wethouder gemeente Zwartewaterland.

Dit jaar is het honderd jaar geleden dat het gemaal Streukelerzijl in gebruik werd genomen. Reden voor het waterschap Drents Overijsselse Delta om buurtbewoners samen met vertegenwoordigers van aannemers, gemeente en waterschap op vrijdagmiddag 9 mei uit te nodigen voor een feestje.

Ook werd tijdens deze bijeenkomst het startsein gegeven voor de grootschalige renovatie en vernieuwing van Streukelerzijl en het ernaast liggende gemaal Galgenrak. Dit omvangrijke project werd uitgebeeld door het leggen van een puzzel door de verschillende samenwerkende partijen.

5.000 badkuipen per minuut

Gemaal Streukelerzijl is al 10 decennia belangrijk voor het waterbeheer in Hasselt en omstreken. Sinds 1925 zorgt het voor de afvoer van overtollig water uit de omliggende polders richting het IJsselmeer. De pompen ‘tillen’ water tot 1,6 meter omhoog en kunnen gezamenlijk tot 1.200 kuub water per minuut verwerken. Dat is 1,2 miljoen liter, ongeveer 5.000 volle badkuipen.

Eén van de eerste poldergemalen van het land

Hans Pereboom, dagelijks bestuurslid van Waterschap Drents Overijsselse Delta: “Waar nu vruchtbare landbouwgrond ligt, was vroeger een nat en moeilijk begaanbaar gebied. De ligging aan het Zwarte Water, waar water uit het binnenland samenkwam met de toenmalige Zuiderzee, maakte het gebied kwetsbaar voor overstromingen. Dat veranderde 100 jaar geleden met de bouw van gemaal Streukelerzijl. Dankzij de afvoer via de Groote Grift konden sloten en kanalen worden aangelegd en verrezen er in de jaren twintig van de vorige eeuw tientallen boerderijen.”

Onderdeel van waterwerken

Beide gemalen maken deel uit van een groter geheel aan waterwerken in de omgeving. Zo komt rijksmonument de Stenendijk er op uit en zijn op loopafstand andere bouwwerken te vinden, zoals stuw Fissele en een betonnen sluis. Ook een schotbalkenloods uit de Koude Oorlog, bedoeld om bij nood het gebied onder water te zetten, hoort bij deze bijzondere verzameling van watererfgoed.

Klaar voor de toekomst

Om zich voor te bereiden op de gevolgen van klimaatverandering en extreme weersomstandigheden, vernieuwt het waterschap de komende 4 jaar beide gemalen. Begonnen wordt met gemaal Galgenrak. Deze wordt in zijn geheel vervangen, zowel het gebouw als de pompen. Het ruim 40 jaar oude gemaal is aan het einde van de technische levensduur. Om klaar te zijn voor de toekomst gaat de capaciteit van het gemaal van 340.000 liter water per minuut naar 550.000 liter. Daarnaast moet het gemaal in droge periodes ook water kunnen aanvoeren uit het Zwarte Water, iets wat met het huidige gemaal niet mogelijk is. Na deze vernieuwing start de renovatie van gemaal Streukelerzijl.

Technisch hoogstandje

“In gemaal Streukelerzijl voeren we een technisch hoogstandje uit”, zegt Maarten Reijgersberg, projectmanager van aannemerscombinatie Friso Civiel-Dubbink. “We plaatsen nieuwe techniek in een oud gebouw, terwijl we ook de karakteristieke ‘kattenrugpompen’ behouden en opknappen. De andere twee pompen vervangen we door duurzame elektrische exemplaren. Op deze manier zijn beide gemalen straks klaar voor de toekomst, terwijl het historische karakter van Streukelerzijl behouden blijft. Niet zomaar een klusje.”

Zaterdag 10 mei: Molen- en Gemalendag

Wie nieuwsgierig is naar gemaal Streukelerzijl en zijn geschiedenis, krijgt op zaterdag 10 mei een kijkje achter de schermen. Tijdens de Nationale Molen- en Gemalendag opent Waterschap Drents Overijsselse Delta de deuren van deze krasse knar voor publiek, inclusief de oude schotbalkenloods. Bezoekers kunnen tussen 10.00 en 16.00 uur het gemaal bezoeken en meer horen over de werking en de historie van Streukelerzijl. De toegang is gratis.
Vanwege de beperkte parkeermogelijkheden worden bezoekers gevraagd zoveel mogelijk lopend of op de fiets te komen. Adres voor parkeren is bij de werkplaats van de Muskusratenbestrijding: Zandvoortweg 2B, Hasselt.

Meer informatie op wdodelta.nl/streukelerzijl-galgenrak